نویسنده: جاهای دیدنی تبریز، یکی از مقاصد جذاب و پرطرفدار گردشگری در ایران است که با تاریخ غنی، فرهنگ متنوع و مناظر طبیعی زیبا، سالانه از هزاران گردشگر داخلی و خارجی میزبانی می‌کند. این شهر باستانی، علاوه‌بر جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی مانند مساجد و بازارهای سنتی، دارای جاذبه‌های طبیعی شگفت‌انگیز و فضای دلپذیر شهری است که در کنار هم، تجربه‌ای منحصربه‌فرد برای بازدیدکنندگان فراهم می‌آورد.
اگر به‌دنبال کشف جاهایی هستید که هم روح شما را شاداب کنند و هم چشم شما را نوازش دهند، تبریز بدون شک گزینه‌ای عالی برای شما خواهد بود. در این مقاله قصد داریم شما را با برخی از مهم‌ترین و دیدنی‌ترین مکان‌های تبریز آشنا کنیم تا بتوانید سفری خاطره‌انگیز به این شهر زیبا داشته باشید.
بازار بزرگ تبریز
بازار بزرگ، یکی از معروف‌ترین جاهای دیدنی تبریز است که با وسعتی حدود یک کیلومتر مربع، بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده جهان محسوب می‌شود. این بازار که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده، نه‌تنها به‌عنوان مرکز خرید و فروش، بلکه به‌عنوان نمادی از تاریخ و فرهنگ تبریز شناخته می‌شود.
در دل این بازار قدیمی، کاروان‌سراها، مساجد و مدارس با معماری سنتی و گنبدهای زیبای آجری قرار دارند که هرکدام داستانی از گذشته‌های دور را روایت می‌کنند. بازار تبریز در دوران جاده ابریشم اهمیت تجاری ویژه‌ای داشته و در دوره صفویان رونق چشمگیری پیدا کرده بود. این بازار که در سال 1193 هجری قمری براثر زلزله‌ای ویران شد، دوباره به دستور حاکم وقت، نجف‌قلی خان دنبلی، بازسازی شد.
امروز علاوه‌بر جذابیت‌های معماری و تاریخی، فضای پررونق خرید و فروش در این بازار همچنان حفظ شده است. کسب‌وکارهای سنتی و دست‌سازهای تبریزی، نشان‌دهنده هنر و اصالت دیرینه مردمان این شهر هستند که بازدید از بازار تبریز را برای هر گردشگری تبدیل به تجربه‌ای بی‌نظیر می‌کند.
ارگ علیشاه
ارگ علیشاه یا رگ علیشاه، یکی از آثار تاریخی مهم در بین جاهای دیدنی تبریز است که قدمت آن به قرن هشتم میلادی و دوران ایلخانیان بازمی‌گردد. این بنا که ابتدا به‌عنوان مسجد ساخته می‌شد، به‌دلیل ریختن سقف در حین ساخت و مرگ سازنده‌اش، علیشاه، نیمه‌کاره ماند.
در دوران جنگ‌های ایران و روسیه و در فاصله سال‌های 1804 تا 1824 میلادی، ارگ تبریز تبدیل به یک دیوار نظامی شد که کاربرد دفاعی داشت. این بنا در سال 1310 هجری شمسی به ثبت آثار ملی ایران رسید، اما درحال‌حاضر تنها دیوار جنوبی آن به جا مانده است.
آدرس ارگ علیشاه: تبریز، ضلع جنوبی تقاطع امام خمینی و خیابان فردوسی، نزدیک میدان ساعت.
کلیسای مریم مقدس
کلیسای مریم مقدس، بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین کلیسای تبریز است که در منطقه دیک باشی و نزدیکی میدان نماز (کوروش بزرگ سابق) قرار دارد. این کلیسا نه‌تنها به‌عنوان یک مکان مذهبی، بلکه به عنوان یک نماد تاریخی برای مسیحیان تبریز شناخته می‌شود و محل برگزاری مراسم‌های ملی و مذهبی آنها است.
تاریخ ساخت این کلیسا به سال‌های 879 تا 979 هجری شمسی برمی‌گردد و با توجه به معماری و تزئینات خاص آن، می‌توان قدمت آن را به دوران ایلخانان مغول نسبت داد. پس‌از زلزله بزرگ سال 1158 هجری شمسی، کلیسا براساس کتیبه‌های موجود و با الهام از سبک معماری صفوی بازسازی شد و ظاهر کنونی خود را پیدا کرد. اکنون یکی از پررفت‌وآمدترین جاهای دیدنی تبریز محسوب می‌شود.
آدرس کلیسای مریم مقدس: تبریز، انتهای خیابان شریعتی (شهناز شمالی)، نبش میدان نماز.
روستای کندوان
روستای کندوان، یکی از زیباترین جاهای دیدنی تبریز در 50 کیلومتری این شهر واقع شده است و قدمتی بیش از 1000 سال دارد. این روستا به‌خاطر معماری منحصربه‌فرد خود در سال ۱۳۷۶ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.
کندوان یکی از 3 روستای صخره‌ای جهان است که در آن بیش از 120 خانواده در خانه‌هایی که در دل سنگ‌ها کنده شده، زندگی می‌کنند. این روستا به‌عنوان تنها نمونه زنده معماری صخره‌ای در جهان شناخته می‌شود که همچنان زندگی در آن جریان دارد.
آدرس روستای کندوان: آذربایجان شرقی، شهرستان اسکو، بخش مرکزی، دهستان سهند، روستای کندوان.
پارک تاریخی ائل گلی
پارک تاریخی ائل گلی، که به شاه گلی نیز معروف است، یکی از محبوب‌ترین جاهای دیدنی تبریز به‌شمار می‌رود. عمارت این پارک در دوران آق‌قویونلوها ساخته شد و در ابتدا به‌عنوان بزرگ‌ترین منبع ذخیره آب برای آبیاری باغ‌ها و مناطق شرقی تبریز، ازجمله دروازه تهران و تپلی باغ، استفاده می‌شد.
این پارک در دوران صفویان گسترش یافت و در دوران پهلوی به شهرداری تبریز منتقل شد تا به یک گردشگاه عمومی تبدیل شود. جالب است که واژه گُل در زبان ترکی به معنی رودخانه است. در دل پارک ائل گلی، یک دریاچه بزرگ با عمق 12 متر قرار دارد که امروز محل مناسبی برای قایق‌سواری است. باغ و عمارت زیبای شاه گلی در سال 1378 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شد.
آدرس ائل گلی: تبریز، آزادراه کنارگذر جنوبی تبریز، ایستگاه مترو ائل گلی.
مقبره الشعرا
مقبره الشعرای تبریز در محله سرخاب این شهر، یکی از مکان‌های تاریخی و فرهنگی مهم در بین جاهای دیدنی تبریز است که به‌عنوان تنها آرامگاه شاعران ایران شناخته می‌شود. در این گورستان بیش از 400 شاعر و عارف بزرگ دفن شده‌اند.
دفن شاعران و عارفان در این مکان به بیش از 800 سال پیش بازمی‌گردد و در سال 1350، برای گرامیداشت یاد آنها، بنای یادبودی ساخته شد که اکنون به یکی از نمادهای تبریز تبدیل شده است. این بنای یادبود با ترکیبی از معماری سنتی و مدرن، طاق‌های درهم تنیده‌اش را به‌نمایش می‌گذارد و به بازدیدکنندگان حس عظمت و شکوه منتقل می‌کند.
داخل مقبره الشعرای تبریز، وارد یک اتاق بزرگ می‌شوید که دیوارهای آن با اشعار شاعران مدفون در آن تزئین شده است. چند اتاق کوچک دیگر نیز به اتاق اصلی متصل هستند. در همین اتاق اصلی، استاد شهریار دفن شده است و علاوه‌بر او، شاعران برجسته‌ای چون اسدی طوسی، خاقانی شروانی، شاهپور نیشابوری، شکیبی تبریزی، عزیز خان مکری، ذوالفقار شروانی و بسیاری دیگر از شاعران و عارفان نامی ایران در این مکان آرامیده‌اند.
خانه پروین اعتصامی
خانه پروین اعتصامی، خانه‌ای است که در آن یکی از بزرگ‌ترین شاعران زن تاریخ ادبیات ایران به دنیا آمده و در دوران کودکی زندگی کرده است. این خانه که در محله ششگلان تبریز قرار دارد، کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، اما برای علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ ایرانی، دیدن آن تجربه‌ای جالب و متفاوت است.
اگر به دیدن موزه قاجار یا مقبره استاد شهریار رفتید، از اهالی شهر سراغ خانه پروین اعتصامی را بگیرید، چون این خانه یکی از یادگارهای دوران قاجار و از جالب‌ترین جاهای دیدنی تبریز است که نمایشگاه‌های متعددی از سوی اداره کل میراث فرهنگی و صنایع دستی آذربایجان در آن برگزار می‌شود.
خانه به سبک معماری سنتی ایرانی ساخته شده و همچون دیگر خانه‌های تاریخی، با حوض و باغچه‌ای در وسط حیاط، حس‌وحال گذشته را به بازدیدکنندگان منتقل می‌کند. وقتی وارد خانه می‌شوید، گویی به دنیای گذشته قدم گذاشته‌اید. مجسمه پروین اعتصامی، که درحال بالا رفتن از پله‌هاست، یکی از نمادهای این خانه است.
آدرس خانه پروین اعتصامی: تبریز، خیابان عباسی، کنار مسجد میرآقا، کوچه ساوجبلاغی، پلاک ۶
عمارت شهرداری
عمارت شهرداری تبریز، با نمای زیبا و جذاب خود، یکی از نمادهای جذابیت در میان جاهای دیدنی تبریز است که چشم‌اندازی شگفت‌انگیز به میدان ساعت می‌دهد. اگر شب‌ها از کنار این عمارت عبور کنید، زیبایی آن به‌طور خاص خود را نمایان می‌کند. این ساختمان که به دستور رضاشاه ساخته شد، تحت‌نظارت مهندسان آلمانی و با هدف استفاده به‌عنوان ساختمان شهرداری تبریز طراحی شد.
عمارت شهرداری 3 طبقه دارد و در زمینی به مساحت 9600 مترمربع و با زیربنای 6500 مترمربعی ساخته شده است. در وسط این عمارت، برج ساعت 30.5 متری قرار دارد که زنگ آن هر 15 دقیقه یک بار به صدا درمی‌آید و گذشت زمان را برای اهالی شهر یادآوری می‌کند.
در طبقه زیرزمین این عمارت، موزه شهرداری قرار دارد که اولین و تنها موزه تاریخ شهرداری در ایران محسوب می‌شود. در تالارهای این موزه، مجموعه‌ای از فرش‌ها و قالی‌های قدیمی، دوربین‌های تاریخی، هنرهای معاصر و آثار مربوط به تاریخ تبریز به‌نمایش گذاشته شده است. این عمارت نه‌تنها به‌عنوان نمادی از معماری تاریخی تبریز، بلکه به‌عنوان مکانی فرهنگی و هنری برای بازدیدکنندگان، اهمیت ویژه‌ای دارد.
آدرس عمارت شهرداری: خیابان امام خمینی، میدان ساعت
خانه صرافلار
خانه صرافلار، یکی از خانه‌های تاریخی تبریز است که به دوره قاجار و اوایل پهلوی تعلق دارد. این بنا با معماری زیبا و گچ‌بری‌های دست‌ساز، شامل زیرزمین و طبقه فوقانی است. در حیاط خانه، حوضی بزرگ و باغچه‌ای از 2 طرف قرار دارد. سقف زیرزمین گنبدی شکل، و طبقه همکف به‌صورت قابی طراحی شده است.
در سال 1374 این خانه به موزه سفال تبدیل شد و آثار هنرمندانی چون احمد قابچی، عباس قابچی و فریده تطهیری مقدم در آن به‌نمایش گذاشته می‌شود. بازدیدکنندگان همچنین می‌توانند آثار سفالی را خریداری کنند.
آدرس خانه صرافلار: تبریز، خیابان شمس تبریزی، مقابل ایستگاه گرو، خیابان شهید نوروزی، کوچه صرافلار، خانه علوی، پلاک 100.
موزه قاجار
موزه قاجار، واقع در خانه امیرنظام گروسی در تبریز، یکی از برجسته‌ترین جاهای دیدنی تبریز است که در دوران ناصرالدین‌شاه ساخته شد. این موزه مجموعه‌ای از آثار تاریخی دوره قاجار را در تالارهایی مانند سکه، فلزات، آبگینه و موسیقی به‌نمایش می‌گذارد.
معماری خانه شامل ستون‌های استوار، ایوان‌های سراسری، گچ‌بری‌های زیبا و پنجره‌های مشبک ارسی است. موزه قاجار در محله ششگلان و نزدیکی مقبره‌الشعرا قرار دارد و فرصتی عالی برای آشنایی با تاریخ و هنر معماری قاجاری است.
آدرس موزه قاجار: تبریز، منطقه ششگلان، جنب بیمارستان کودکان، پشت مدرسه شیخ عطار.
جاهای دیدنی تبریز در یک نگاه
تبریز، به‌عنوان یکی از شهرهای تاریخی و فرهنگی ایران، با مجموعه‌ای از جاذبه‌های دیدنی و آثار معماری منحصربه‌فرد، یکی از بهترین جاهای دیدنی ایران به‌شمار می‌آید. این شهر که در دل آذربایجان شرقی قرار دارد، از دوران قدیم تا به امروز، در تاریخ و فرهنگ ایران نقشی برجسته ایفا کرده و هر گوشه از آن داستانی از هنر، معماری و فرهنگ را برای بازدیدکنندگان روایت می‌کند.
- بازار بزرگ تبریز: بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده جهان و میراث جهانی یونسکو
- ارگ علیشاه: بنای تاریخی که نمایشی از تاریخ و معماری دوران ایلخانیان است
- کلیسای مریم مقدس: بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین کلیسای تبریز با معماری خاص
- روستای کندوان: یک روستای صخره‌ای منحصربه‌فرد که زندگی در دل کوه‌ها را به‌نمایش می‌گذارد
- پارک ائل گلی (شاه گلی): پارک زیبا با دریاچه و عمارت باشکوه که به یکی از نمادهای تبریز تبدیل شده است.
- مقبره الشعرای تبریز: آرامگاه شاعران بزرگ ایران که یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های فرهنگی شهر است.
- خانه پروین اعتصامی: خانه پدری شاعره بزرگ ایران با تاریخچه‌ای جذاب و فرهنگی
- عمارت شهرداری تبریز: معماری زیبا و برج ساعت.5 متری آن که به نماد شهر تبدیل شده است.
- خانه صرافلار (موزه سفال): خانه تاریخی که اکنون به موزه سفال تبدیل شده و آثار هنرمندان برجسته را به‌نمایش می‌گذارد.
- موزه قاجار: خانه تاریخی امیرنظام گروسی که آثار مربوط به دوران قاجار را در خود جای داده است.
تبریز با تاریخ غنی، فرهنگ خاص و جاذبه‌های متنوع خود، یک مقصد بی‌نظیر برای گردشگران است. این شهر با ترکیب آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی، تجربه‌ای متفاوت و جذاب برای هر بازدیدکننده فراهم می‌کند و به‌راستی یکی از بهترین مقاصد سفر در ایران شناخته می‌شود.
جمع‌بندی
تبریز با داشتن مجموعه‌ای بی‌نظیر از جاهای دیدنی، به یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری ایران تبدیل شده است. از بازار تاریخی تبریز تا جاذبه‌هایی مانند پارک ائل گلی، ارگ علیشاه و روستای کندوان، این شهر هرساله میزبان گردشگران بسیاری است.
جاهای دیدنی تبریز با معماری منحصربه‌فرد و تاریخ غنی خود، فرصتی عالی برای آشنایی با فرهنگ و هنر ایران به بازدیدکنندگان ارائه می‌دهد. اگر به‌دنبال تجربه‌ای متفاوت هستید، تبریز مقصدی است که نباید آن را از دست بدهید.
