نویسنده: نمی‌توان از بازار تبریز صحبت کرد و درباره تاریخ آن کنجکاو نبود. خشت‌به‌خشت این بازار با تمام قدمتی که دارد به تاریخ تبریز گره خورده است. برای سفری جذاب و به‌یادماندنی از این شهر، بهترین انتخاب، سفر به قلب تاریخ آن، یعنی بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده جهان و آشنایی با فرهنگ بازار در تبریز است. نام بازار قدیمی تبریز به بازار سرپوشیده شهرت دارد.
به‌محض قدم گذاشتن در آن متوجه خواهید شد که تا چه اندازه غرق در لذت‌های بی‌انتها از دادوستد، حیات و هیاهوی بی‌وقفه در آن می‌شوید که برای سال‌هایی بسیار طولانی در آن جریان داشته است. این مکان به‌قدری خیره‌کننده است که حتی در مسیر رسیدن به آن نیز با معماری‌های خارق‌ا‌لعاده که هرکدام داستانی پر فراز و نشیب در دل خود پنهان کرده‌اند، مواجه می‌شوید. پس با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید تا از زیر و بم این بازار شگفت‌انگیز سردربیاوریم.
- تاریخ بازار قدیمی سرپوشیده تبریز به چه زمانی باز می‌گردد؟
- ازچه راه‌هایی می‌شود به بازار قدیمی سرپوشیده تبریز رسید؟
- ساعت‌های بازدید از بازار تبریز و ساعات کاری آن
- از راسته‌ها تا دالان‌های تو در تو؛ بازار تبریز و بخش‌های مختلف آن
- جذاب‌ترین دیدنی‌های بازار تبریز
- مروری بر آن‌چه که از بازار تبریز گفته شد
- جمع‌بندی
تاریخ بازار قدیمی سرپوشیده تبریز به چه زمانی باز می‌گردد؟
شما به بازار تبریز قدم گذاشته‌اید. درست جایی که زمانی بزرگ‌ترین تاجران جهان در مسیر جاده ابریشم روی آن قدم برمی‌داشتند. همین نیز باعث شد تا رسومی برجای‌مانده در این شهر، آن را به یکی از مهمترین قطب‌های تجاری ایران تبدیل کند. شاید این رسوم برجای‌مانده سبب شد تا فرهنگ بازار تبریز نیز به شیوه خود شکل بگیرد.
درست است. آداب مبادله در این بازار سبک و سیاق خود را دارد که هر مسافر و بیننده‌ای را که از راه‌های دور و نزدیک به آن سفر کرده را به خود جذب می‌کند. خلاف معماری بی‌نقص این بازار، این تاریخ بازار تبریز است که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. بدون آن نمی‌توانید از هر گوشه و کنار آن سردر بیاورید و هر قسمت آن را برای خرید کشف کنید.
- تاریخ بنای بازار تبریز: تاریخ دقیقی برای آن مشخص نیست، بااین‌حال از سده چهارم تا دوران قاجار فعالیت‌های تجاری و رفت‌وآمدهای بازرگانان را در این دوران برآورد کرده‌اند.
- نیمه دوم سده سیزدهم: تاجرهای انگلیسی، پس‌از عبور از شهرهایی مانند استانبول و طرابوزان در مسیر جاده ابریشم خود را به تبریز می‌رساندند و در این شهر مشغول به دادوستد می‌شدند. این بازار در زمان عباس میرزا در تاریخ تبریز به یکی از قطب‌های مهم تجارت برای انگلیسی‌ها تبدیل شده بود.
- بازار تبریز پس‌از سده سیزدهم: در این قسمت از تاریخ تبریز، بازار به یکی از پایگاه‌های اصلی تجارت اروپا تبدیل شده بود. به‌طوری که این شهر در سال 1256 حدود 25 تا 33درصد از مراودات تجاری کشور را برعهده داشت و از‌این‌نظر برتر از تهران بود.
- زلزله سال 1193 هجری قمری: حدود 300 سال پیش براثر زلزله شدیدی که در تبریز اتفاق افتاد، قسمت بزرگی از بازار تبریز تخریب شد. خسارت‌های بزرگی را پدید آورد. در همان سال به‌دستور نجف قلی خانی دنبلی، حاکم شهر تبریز، تمام قسمت‌های تخریب‌شده بازسازی شد، به‌طوری که تا امروز هنوز هم پابرجا مانده است.
- حادثه دالان خونی در سال 1263 هجری قمری: یکی از موارد مهمی که باید در مورد بازار قدیمی تبریز بدانید این حادثه است. این واقعه با بی‌احترامی رئیس شهربانی تبریز یعنی حاج رجبعلی خان داروغه به علی تبریزیان شروع می‌شود. پس‌از رسیدن این خبر به حاج الله‌یار یکی از پهلوانان محله، وی همراه با 27 نفر دیگر داروغه را در حجره کریم نیل فروش به قتل می‌رسانند.
- آتش‌سوزی بازار تبریز در سال 1398: این حادثه یکی از مهمترین قسمت‌های تاریخ تبریز نیز به‌حساب می‌آید. در اردیبهشت سال 98 یکی از بخش‌های بازار تبریز که ایکی قاپیلار نام داشت، آتش گرفت. در این حادثه 2 نفر جان خود را از دست دادند و 29 نفر دیگر نیز به‌شدت مجروح شدند. علت اصی این حادثه اتصالی برق در این قسمت از بازار بود.
ازچه راه‌هایی می‌شود به بازار قدیمی سرپوشیده تبریز رسید؟
به‌محض رسیدن به شهر تبریز، اگر زمان و انرژی کافی برای گشت‌وگذار و خرید سوغات در تبریز را داشته باشید تنها کافی‌است تا خود را به رودخانه یا میدان چای برسانید. اولین تجربه برای لمس بیشتر تبریز می‌تواند بازدید از بازار آن باشد. ادرس بازار قدیمی تبریز را از سمت مسجد جامع که در غرب بازار تبریز واقع شده، از سمت کاخ‌های ولیعهد‌نشین عالی‌قاپو در شرق و از سمت شمال به مهران رود جست‌وجو کنید.
پیدا کردن مکان‌هایی دیدنی مانند بازار تبریز کار چندان دشواری نیست و می‌توانید با داشتن یک نشانی درست در کم‌ترین زمان خود را به آن برسانید.
- رسیدن به بازار تبریز از مسیر آبرسان: استفاده از بی‌آرتی برای پیمودن این مسیر می‌تواند بهترین انتخاب برای رسیدن به بازار باشد. همچنین می‌توانید از تاکسی‌های مسیر چایی‌کنار به‌سمت چایی‌کنار، از چایی‌کنار به‌سمت فارابی و پل قاری بروید.
- مسیر ائل گلی: با استفاده از تاکسی و اتوبوس می‌توانید به‌راحتی از این مسیر خود را به بازار برسانید. کافی‌است خط 101 را سوار شده و از این ایستگاه به‌سمت میدان شهدا بروید.
- مسیر خیابان ولیعصر: اگر در ولیعصر تبریز هستید می‌توانید از اتوبوس‌های خطی 110 و تاکسی‌های خطی فلکه بازار که مخصوص بازار اصلی است استفاده کنید.
ساعت‌های بازدید از بازار تبریز و ساعات کاری آن
بازار تبریز ساعت کار مشخص و به‌خصوصی دارد. به‌صورت روزانه از ساعت 10 صبح تا 5. بهترین ساعت‌های فعالیت در روز در هر بخش از بازار در این زمان‌ها تقسیم‌بندی می‌شود. به این موارد روزهای تعطیل را نیز اضافه کنید.
در تاریخ تبریز تقریبا هیچ روزی از ایام تعطیل افراد به فعالیت دادوستد خود مشغول نیستند و تمام مغازه‌ها و حجره‌ها بسته است. تغییرات زمانی و فصلی در باز و بسته بودن بازار تبریز تاثیر بسزایی دارد. اگر قصد دارید تا بازار را در هیاهویی باورنکردنی با ازدحامی بزرگ از جمعیت تماشا کنید می‌توانید در ساعت‌های 15 تا 17 در آن حضور داشته باشید. زمان‌های خلوت در این بازار متعلق به ساعت 10 تا 11 صبح است. بازار تبریز در شب بسیار خلوت بوده و در سکوت به‌سر می‌برد. هیچ مغازه یا حجره‌ای در آن ساعت فعالیت ندارد و شما تنها می‌توانید از تماشای معماری آن لذت ببرید.
از راسته‌ها تا دالان‌های تو در تو؛ بازار تبریز و بخش‌های مختلف آن
به‌محض ورود به این بازار درخواهید یافت که وسعت آن بسیار زیاد است و این موضوع می‌تواند باعث سردرگرمی شما شود. اگر علاقه دارید تا تمام بخش‌های این بازار را به‌خوبی بازدید کنید و خرید سوغات خود را از این شهر نیز انجام دهید بهتر است با بخش‌های مختلف آن آشنا شوید. این کار دسترسی شما را به این قسمت‌ها بیشتر می‌کند.
- راسته‌های بازار: این بخش‌ها از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است چراکه برای رفت‌وآمد مردم طراحی شده‌اند. مهم‌ترین‌شان شامل راسته بازار قدیمی، راسته بازار امیر، راسته توتونچی و راسته کفاشان می‌شود.
- تیمچه‌ها: قسمت‌های بالای معماری بازار دارای بخش‌هایی است که به‌شکل گنبد طراحی شده است. این بخش‌ها را که سقف آجری و گنبدی دارند تیمچه می‌گویند که این ویژگی‌ها مشخصه آن به‌حساب می‌آید.
- سراها: یکی از جذاب‌ترین بخش‌های بازار که دارای بافتی سنتی بوده سراهای آن است. در گذشته بارها و کالاهای تجاری را در این بخش قرار می‌دادند و ورود چهارپا به آن ممنوع بود. سرای آلمان‌ها، سرای امیر، سرای حاج علی اکبر، سرای تخمه فروشان و سرای خرازی‌ها از مهمترین سراهای این بازار به‌شمار می‌روند.
- کاروانسراها: با جست‌وجو در تاریخ تبریز متوجه می‌شوید که به‌واسطه دادوستدهای متنوع، بارزگانان بسیاری به این شهر سفر می‌کردند و به همین علت باید ماه‌های زیادی در این شهر اقامت می‌گزیدند. برای همین نیاز به مکان‌هایی برای استراحت و اقامت خود و چهارپایان‌شان داشتند. کاروانسراها بهترین مکان برای این افراد به‌شمار می‌رفت.
- دالان‌های بازار: دالان‌های بازار تبریز از مهمترین مسیرهای ارتباطی است که تمام تیمچه‌ها، سراها و کاروانسراها را به هم وصل می‌کند. معمولا به همان نامی استفاده می‌شود که آن تیمچه یا سرا را به هم وصل می‌کند.
جذاب‌ترین دیدنی‌های بازار تبریز
بازار تبریز، مکانی که به‌محض قدم گذاشتن به آن فرصت آشنایی و سفر به تاریخ تبریز را در اختیار شما قرار می‌دهد. در کنار انواع شگفتی‌های روزمره آن که به خرید هر محصول ختم می‌شود می‌توانید بهترین مکان‌های تاریخی تبریز و تجربه‌های محلی را نیز به‌واسطه آن تماشا و حس کنید. این مکان‌های زیبا و دیدنی هرکدام داستان و تاریخی منحصربه‌فرد دارند که می‌توانند شما را شگفت‌زده کنند.
- مسجد جامع تبریز
- مدرسه علمیه طالبیه
- امامزاده جمال تبریز
- زورخانه گرشاسب یل
- حمام خان
- تیمچه و سرای امیر
- تیمچه مظفریه
- تیمچه شیخ کاظم
- راسته بازار
- قیز بستی بازار
- بازار صفی
مروری بر آن‌چه که از بازار تبریز گفته شد
برای داشتن تجربه‌ای استثنایی از بازار تبریز حتما به دل تاریخ این شهر سفر کنید و مفهوم هر قسمت از این معماری زیبا و شگفت‌انگیز را از سپری کردن زمان در آن به‌دست آورید.
- تاریخ بازار: قدمت این سازه به سال‌های بسیار دور بازمی‌گردد و تقریبا مشخص نیست که زمان ساخت آن از چه دوره‌ای شروع شده است.
- آدرس دقیق بازار: تبریز، میدان چای، بازار سرپوشیده
- ساعت‌های بازدید از بازار: این بازار از ساعت 10 صبح تا 5 عصر همه‌روزه فعال است.
- بخش‌های مختلف بازار تبریز: این بازار به‌علت وسعتی که دارد به بخش‌ها متنوع با کاربرد خاص خود تقسیم شده است که شناخت‌شان به شما برای دسترسی بهتر به تمام بخش‌ها کمک خواهد کرد.
- دیدنی‌های بازار: با ورود به بازار می‌توانید به قسمت‌ها و جاذبه‌های دیدنی و تاریخی شهر نیز دسترسی داشته باشید.
جمع‌بندی
بازار تبریز قلب تپنده این شهر برای دادوستد و بازدید گردشگران به‌حساب می‌آید. این ویژگی از دیرباز تا به امروز همراه این بازار بوده و بخش بسیار و مهم و حیاتی تجارت ایران را در دست دارد. با مروری بر تاریخ تبریز متوجه خواهید شد که این بازار تا چه اندازه برای تجارت کشور از اهمیت بالایی برخوردار است.
